Mediacja jest procesem polegającym na doprowadzeniu do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu, na drodze dobrowolnych negocjacji, przy udziale mediatora. Mediator jest neutralny wobec stron, wobec konfliktu i nie narzuca żadnego rozwiązania. Mediator prowadzi mediację, czuwa nad jej tokiem oraz wspiera strony mediacji w dążeniu do porozumienia.
Mediacja może być prowadzona na podstawie umowy o mediację, którą zwierają dwie strony, na mocy art. 1831 § 2 KPC – jest to mediacja umowna.
Mediację prowadzi się także na podstawie postanowienia sądu, który kieruje strony do mediacji, na podstawie art. 1831 § 2 KPC – jest to mediacja instytucjonalna.
Zgodnie z art. 1836 § 1 KPC wyróżniamy także mediację wnioskową. W takiej sytuacji jedna strona doręcza mediatorowi wniosek o przeprowadzenie mediacji, przedstawiając dowód doręczenia jego odpisu drugiej stronie. Druga strona powinna na piśmie wyrazić zgodę na mediację oraz osobę mediatora.
Wśród zasad postępowania mediacyjnego kluczowa jest zasada dobrowolności, która stanowi o tym, że mediacja jest dobrowolna.
Zasada poufności polega na tym, że informacje wymieniane pomiędzy mediatorem, stronami i innymi osobami uczestniczącymi w mediacji są zastrzeżone do ich wiadomości. Mediator nie może przekazać żadnych informacji osobom trzecim. Nie może ich przekazać także drugiej stronie, jeżeli dana informacja była pozyskana w czasie indywidualnego spotkania mediatora z jedną ze stron.
Istotna jest także zasada bezstronności i neutralności w świetle której mediator nie odpowiada za żadną ze stron i w równym stopniu wspiera każdą z nich w rozwiązywaniu sporu.
Wobec powyższego, jeżeli strony widzą możliwość dojścia do porozumienia na drodze negocjacji, mediacja jest ku temu szybkim i korzystnym dla stron rozwiązaniem.