Odpowiedzialność cywilna za udzielanie świadczeń zdrowotnych bez zgody osoby uprawnionej.
Zgodnie z art. 32 ust. 1 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty „Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, po wyrażeniu zgody przez pacjenta”.
W związku z powyższym podstawą do podjęcia postępowania leczniczego przez lekarza jest zgoda pacjenta lub innej uprawnionej osoby.
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty w art. 33 ust. 1 wskazuje na sytuacje, w których działanie lekarza nie jest penalizowane, pomimo braku zgody pacjenta lub innej osoby uprawnionej, przewiduje mianowicie ograniczenie autonomii. „Badanie lub udzielenie pacjentowi innego świadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest dopuszczalne, jeżeli wymaga on niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym”.
Podmiotem uprawnionym do wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego jest pacjent, który ukończył 18 rok życia oraz jeżeli jest zdolny do świadomego podjęcia decyzji. Wówczas, gdy pacjent wyłącznie uprawniony do wydania zgody, nie może tego uczynić, lekarz jest zobowiązany uzyskać zgodę zastępczą sądu opiekuńczego.
W odniesieniu do pacjenta małoletniego, niezdolnego do wyrażenia woli lub całkowicie ubezwłasnowolnionego, lekarz, w celu badania lub przeprowadzenia innych świadczeń zdrowotnych musi uzyskać zgodę przedstawiciela ustawowego. Może nim być rodzic, przysposabiający, opiekun albo kurator.
W odniesieniu do rodziców, jeżeli oboje rodzice posiadają pełnię władzy rodzicielskiej, to wówczas każde z nich może podejmować decyzje w sprawach dziecka. Leczenie jest zaliczane do istotnych spraw dziecka, w związku z tym wymagane jest wspólne działanie rodziców. W sytuacji, gdy pomiędzy rodzicami nie ma porozumienia, decyzję podejmuje sąd rodzinny.
Wśród przesłanek odpowiedzialności cywilnej za błąd lekarza, które dają podstawę do dochodzenia odszkodowania występują: wina, szkoda i adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zawinionym postępowaniem lekarza a szkodą.
Reasumując, jeżeli spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności cywilnej za błąd lekarza, w tym także odpowiedzialności cywilnej za działanie bez zgody uprawnionego, poszkodowanemu przysługuje roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie.