Po prawomocnym orzeczeniu rozwodu węzeł małżeński ulega rozwiązaniu, pomiędzy stronami ustaje małżeństwo. Powoduje to doniosłe skutki prawne. Skutki te, można podzielić ze względu na ich majątkowy lub niemajątkowy charakter.
Skutki rozwodu o charakterze majątkowym.
* Ustanie ustawowej wspólności majątkowej
Z mocy prawa z chwilą ustania małżeństwa ustaje wspólność ustawowa. Od chili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Wynika z tego, że małżonkowie mają prawo do współposiadania przedmiotów objętych współwłasnością, mogą czerpać pożytki z majątku, mają obowiązek ponoszenia ciężarów i wydatków na majątek, mają prawo i obowiązek do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną, mogą wystąpić z żądaniem podziału majątku wspólnego bez ograniczeń czasowych.
* Możliwość podziału majątku wspólnego
W myśl art. 35 KRO „W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.” W związku z tym, z uwagi, na fakt, że z chwilą ustania małżeństwa ustaje wspólność ustawowa, to po ustaniu wspólności każdy z małżonków może żądać podziału majątku. Podziału majątku można żądać w każdym czasie.
* Obowiązek dostarczania środków utrzymania pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami
Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu z dnia 16.12.1987 r., III CZP 91/86 stwierdził, że obowiązek świadczeń alimentacyjnych między małżonkami po rozwodzie jest kontynuacją obowiązku wzajemnej pomocy, który powstał przez zawarcie związku małżeńskiego. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, aby pewne konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. W związku z tym, do dostarczania środków utrzymania swemu rozwiedzionemu małżonkowi obowiązany jest:
– małżonek, który ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego; małżonek ten jest zobowiązany dostarczać środków utrzymania małżonkowi nieponoszącemu winy rozkładu pożycia, jak również temu małżonkowi, który taką winę ponosi, ale znajduje się w niedostatku,
– małżonek, który nie ponosi winy za rozkład pożycia małżeńskiego; małżonek ten jest obowiązany dostarczać środków utrzymania swemu małżonkowi tylko wtedy, gdy ten małżonek nie ponosi winy za rozkład pożycia.
* Wyłączenie od dziedziczenia ustawowego
Zgodnie z ustawą wyłączony od dziedziczenia jest „były małżonek”. Rozumiemy przez to: osobę wobec której zapadł prawomocny wyrok rozwiązujący małżeństwo ze spadkodawcą, ale także osobę, w stosunku do której orzeczono unieważnienie małżeństwa; osobę, w stosunku do której zapadło orzeczenie stwierdzające nieistnienie małżeństwa; małżonka, co do którego zapadło prawomocne orzeczenie o separacji.
* Wygaśnięcie uprawnień i obowiązków z art. 28-30 KRO
Na skutek orzeczenia rozwodu wygasają uprawnienia i obowiązki wynikające z art. 28 KRO, to jest nakaz wypłaty wynagrodzenia do rąk drugiego małżonka; z art. 281 KRO, to jest wygaśnięcie uprawnienia do korzystania przez małżonka z mieszkania, do którego prawo przysługuje drugiemu małżonkowi, w celu zaspokojenia potrzeb rodziny; z art. 29 KRO, to jest działanie w sprawach zwykłego zarządu; z art. 30 KRO, to jest solidarna odpowiedzialność małżonków za zobowiązania zaciągnięte przez jednego małżonka, w sprawach, które wynikają z zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny.
* Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego po rozwodzie
Jeżeli spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego należało do obojga małżonków, to po ustaniu małżeństwa powstaje obowiązek jego podziału.
* Ustanie wspólności najmu lokalu mającego służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny
W czasie trwania małżeństwa wspólność prawa najmu ustaje, w sytuacji, gdy po ustaniu wspólności majątkowej, sąd na wniosek jednego z małżonków zniesie wspólność tego prawa. Natomiast, po rozwodzie wspólność prawa najmu ustaje z chwilą ustania małżeństwa.
* Prawo do kwatery wojskowej po rozwodzie
Pomimo wydania decyzji wyłącznie na rzecz małżonka – żołnierza zawodowego, prawo do zamieszkiwania w przydzielonym lokalu, wchodzi w skład wspólności majątkowej.